Vandaag zal ik tot twee keer toe gaan Mortelen, maar het zal me niet helemaal brengen waar ik op hoop. En dan gaan de gedachten van Kuiko al snel uit naar iets anders. Het heeft alles met juist dit gebiedje in De Peel te maken, en het is van een hele poos terug in de geschiedenis:
Het is van lang geleden dat die uit Beeck, Aerle, Rixtel, Bakel en Helmond den hertog van Brabant tegen betaling van een koopsom en een jaarlijkse cijns hadden overgehaald om elck een stuk Peel te mogen gebruycken voor heideplaggen en turfwinning. Maar de grenzen waren niet heel erg duidelijk beschreven en al ras ontstond er ruzie tussen de vier dorpen aan de rand van de Peel. De grens met de Peel tot Gemert was "totter de gerichte van Gemert". Vaag en slecht beschreven moest dit wel tot grensconflicten leiden en de schermutselingen bleven dan ook niet uit. In 1430 was het zo uit de hand gelopen dat de schepenen van Den Bosch er aan te pas moesten komen om de grenzen vast te stellen.
Ywijn van Cortenbach, commandeur van de Duitse Orde te Gemert bekloeg zich over het gedrag van Hendrick van Helmondt en zijn medeplichtigen (die van Aerle en Beeck enz).
Het leverde allemaal geen echte rust op en zeker toen het vee van de Gemertsen met regelmaat over de oevers van de Snelle Loop traden om aan de overzijde te genieten van het wel zes keer groenere gras, waren de hoog oplopende grensconflicten aan de orde van de dag.
De lokatie van de grenspalen leidden ook tot ruzies want de landmeter, Dierck Aertssen, had Gemert nogal bevoordeeld bij het plaatsen der palen. Het was allemaal een doorlopende strijd waar officieel nooit een einde aan gekomen was.
In 1995 besloot de Gemertse historicus Van Wetten om eindelijk de vier burgemeesters samen te brengen en hen De Vrede van de Snelle Loop te laten tekenen. Het werd een historisch schouwspel met schuttersgilden van alle dorpen en veel gepeupel dat toe kwam zien hoe in dichte mist onder het geluid van de gildetrommen opgemarcheerd werd naar het verzamelpunt bij de Snelle Loop. Vooral de scheepjes (roeiboten) waarmee de burgemeesters van Gemert en van Beek en Donk kwamen varen werden door de camera's van de landelijke pers opgemerkt: die van Gemert zonk zowat en het bootje uit Beek de Donk was er al niet veel beter aan toe.
Met dit verhaal in het achterhoofd loop ik vanmiddag met Wisky aan de lijn langs de Snelle Loop, ik realiseer me aan welke zijde ik telkens ben en op wiens gemeentelijk grondgebied ik me met mijn hond begeef. Onderweg vraag ik me telkens af hoe de corruptie van de landmeter tot stand is gekomen en wie de aanstichter was. En hoe de machtsverhoudingen gelegen moeten hebben. De Peel grenst bijvoorbeeld aan het toen Gelrese Venray, Gemert was in feite een stukje buitenland in de Lage Landen omdat het onder de Duitse Orde viel. Karel de Vijfde moest er aan te pas komen om orde op zaken te stellen, maar hoe gewaagd was het in die tijd om de Duitse Orde zijn wil op te leggen?
En de valken? In de nestkast wordt uitgezien over de (huidige) gemeente Gemert-Bakel, met de toren op Gemerts grondgebied en de andere kant van de Snelle Loop is Bakels. Alles wat we achter de toren noemen behoort tot de huidige gemeente Laarbeek waarin Aarle-Rixtel en Beek en Donk zijn samengevoegd. Ook de valken laten zich met regelmaat een duifje smaken dat op het grondgebied dat dus ooit zo betwist werd geslagen wordt. Een prooirestant voorbij de betonnen grenspaal langs de Loop ligt op Aarles gebied, de maag van een Gemertse slechtvalk zal ermee gevuld zijn....
