Specifieke informatie over de slechtvalken van De Mortel

2004

Eind 2004 werden voor het eerst slechtvalken in de buurt van De Mortel gespot. Vogelwerkgroep Gemert besloot daarop een nestkast op de toren van KPN te plaatsen. Deze werd meteen binnen 24 uur al door het koppel bezet. Van Pa heeft men ontdekt dat hij oorspronkelijk uit Duitsland komt. Van de dan nog ongeringde Ma is dat ontbekend. In 2005 werden ook webcams geplaatst door KPN Planet, het bleek een hit.

2007

In 2007 sloeg het noodlot toe, toen Ma op 22 april aangevallen werd door de Belgische S2. Ma is nooit meer gezien en niemand weet of zij het gevecht overleefd heeft, dan wel verdreven is. Feit is dat Pa aanvankelijk alleen moest zorgen voor de 3 kuikens. Dat terwijl S2 telkens de aangevoerde prooi roofde. Vermoedelijk is dit uit te leggen als baltsgedrag. Uitgerekend op Moederdag 2007 begon zij echter mee te voeren. Voor het kleinste kuiken was dit te laat, het was al bezweken.

2008

De slechtvalken van De Mortel verlaten hun gebied in de winter niet. Dus zijn zij ook dan rond en op de toren te bewonderen. KPN Planet stopte met het uitzenden van de beelden nadat zij de toren had verkocht aan het telecombedrijf Alticom, waardoor in 2008 alleen de weergave van stilstaande beelden te bekijken was, dit vooral dankzij de sponsor InterNLnet en de inspanningen van toreneigenaar Alticom.

2009

In 2009 kan de wereld weer genieten van de live-beelden op de website van BeleefDeLente, een initiatief van de Vogelbescherming. Door een straalverbinding met het dak van het Gemertse Commanderij College worden de beelden via het glasvezelnet van de school naar het verspreidingspunt gezonden. Daarmee wordt de duizenden bewonderaars over de gehele wereld een groot plezier gedaan.

2010

Om foutieve meldingen te voorkomen besloot WSN de ringnummers van 2010 slechts aan een selectief groepje mensen bekend te maken. GH is in 2014 waargenomen in Delft en blijkt een jong van 2010 uit De Mortel te zijn.

2011

Juveniel wijfje CN maakte zich onvergetelijk door op 11 juni 2011 de hele dag op een boomtak bij het spottersveldje te gaan zitten.

Op 27 juli werd S2 door een hagelschot getroffen en kort daarna geopereerd aan haar op twee plaatsen gebroken vleugel. Vrijwel meteen werd haar plaats op de toren ingepikt door een andere jonge Belgische dame. Gerrit (E) wist haar ringnummer te achterhalen en snel daarna kwam volgende informatie: 

Het wijfje met de gele kleurring B/Y (vergeet de "/" niet!) werd de 11 mei 2010 te Namèche, langs de Maas vallei, als wijfje in een nest van 2 geringd. Het is een natuurnest: de Slechtvalken broeden daar sinds 2007. Het is haar eerste melding.

2012

Kort daarna werd een nieuw vreemd vrouwtje gespot: 2OR is een Duits vrouwtje. Legde 3 eieren, maar met verschil van 15 dagen tussen eerste en tweede ei. Na hevige gevechten verslagen door ongeringd wijfje in april 2012.  Broedsel is verloren. 

Op 10 oktober 2012 is S2 onverwacht bij de valkenier (die haar zou trainen voor een terugkeer in de natuur) overleden aan een invasie van vliegenlarven. Het is nog altijd een raadsel hoe dit ongemerkt heeft kunnen gebeuren.

2013

In het voorjaar van 2013 lijkt alles voorspoedig te gaan verlopen. PA en VV (de ongeringde valk) baltsen volop wanneer daar geheel onverwacht het dood gewaande vrouwtje 2OR weer opduikt. Zij verslaat VV en er lijkt een nestje te komen van 2OR, maar dan opeens is daar VV weer en zij doodt 2OR die later op de tweede ring gevonden wordt. VV legt drie eieren waarvan het eerste en tweede ei dezelfde dag uitkomen. Het tweede jonkie sterft na een paar dagen, maar het derde ei komt ook uit, dat is een mannetje. Uit een toevalligheid ontstaat een hommage aan 2OR omdat de jonkies 2O en 2R geringd worden. Mijn toevallige benaming aan het brutale mannetje als Sjors van de Rebellenclub heeft al die odes ook in zich: de twee S-en komen daarbij goed van pas: S2, 2OR en dus 2O en 2R, de overgebleven J staat voor Juveniel.

Op 14 juli 2013 (uitgerekend op mijn verjaardag, waardoor ik er zelf niet bij was) werd voor het eerst een uitgebreide waarneming gedaan van het badderen van een jonge slechtvalk nabij de zandhoop bij de Snelle Loop. 

2014

Op 25 februari 2014 werd door de nieuwe HD camera van VWG sterk ingezoomd op beide zilverkleurige ringen van PA, bijna is het zo lang geheim gebleven raadsel rond de herkomst van PA ontrafeld, Dorine van Asten en Judith Bo achterhaalden het ringstation dat op het Duitse eiland Helgoland staat en kregen aanvullende informatie die het geheim tot op 70 nummers tussen 01 en 99 beperken. PA's rechterring bevat "??? FALKENSCHUTZ INFORM GERMANY 02226-13101 " en de linkerring "40722?? HELGOLAND GERMANIA", de vraagtekens zijn de nog ontbrekende gegevens.

2015

Op 7 mei 2015 slecht nieuws: is PA verslagen door zijn eigen zoon? De territoriale gevechten gaan in 2015 vooral tegen de al oude PA. Hij moet het onderspit delven maar zijn ringloze belager lijkt toch niet zo heel sterk. Dan is daar een ander mannetje, met één ring. Het blijkt 2O te zijn, zoon van PA en VV. Maar opeens is daar weer de ringloze. Deze blijkt alsnog winnaar te zijn en alsof het verhaal zich herhaalt: twee dagen voor Moederdag begint dit mannetje te helpen met voeren en lijkt het (laatste) nestje van PA gered.  

In de herfst van 2015 wordt de nestkast verplaatst van de dakrand van de toren naar de vierde ring. Hiermee hoopt VWG invloeden van de straling van de antennes te beperken. Voor de vaste volgers van de Mortelse slechtvalken zal het even wennen worden.

2016

Voor het eerst zal het nageslacht in De Mortel niet van PA komen. Hij is niet meer gezien. VV en VM (beide ongeringd) krijgen de zorg voor vier eitjes die een week later dan gemiddeld worden gelegd. Het broeden begint feitelijk al direct na de eerste leg. Er worden dit jaar zowel vreemde mannetjes als vrouwtjes waargenomen die de rust komen verstoren. Zware gevechten zijn er niet gezien.

2017

Het seizoen kenmerkt zich tot grote rust, AUH het jonge mannetje van vorig jaar is heel lang blijven hangen en wordt naarmate het broedseizoen nadert vaker weggejaagd, erg fel gaat dat niet. In het broedseizoen zelf worden ook derde en vierde valken waargenomen, zij vormen geen bedreiging voor VV en VM die van BDL opeens niet meer zo genoemd mogen worden. (Nou, ik dacht van wel). Drie eieren worden gelegd, maar eentje verdwijnt op heel bijzonder manier uit het nest. Het blijft aan VV hangen terwijl zij het nest verlaat. De twee andere eitjes komen uit en zij worden op 19 mei geringd als ERC (m) en CPS (v). 

2018

VV staat op het punt haar eerste eitje van 2018 te gaan leggen. De ergste winterkou lijkt voorbij en tot nu toe is er betrekkelijke rust rond de toren. Er worden wel vier valken geteld, maar vijandigheid blijft uit.

Maar zondagmiddag 11 maart wordt dat opeens geheel anders. VV wordt zwaar aangevallen en er zijn liefst twee indringsters die haar van de troon willen stoten. Ook VM wordt belaagd. De volgende dag zoomt de camera in op een dode valk op de vierde ring. Het is naar alle waarschijnlijkheid VV zo blijkt. VM wordt al snel maatjes met de met "7C" in Ittervoort geringde valk, een kleindochter van PA en MA. Maar ook zij wordt belaagd. Niemand kan met zekerheid zeggen of 7C haar ring verliest of dat het de strijd is. In elk geval zien we nu telkens een alleen zilvergeringde vrouw met een beschadiging aan haar poot.

Op de zilveren ring van 7C staat: NLA 6172441. Wie kan dit ontdekken op de zilveren ring van de aanwezige valk?

17 maart is weer zeer bijzonder want wie komt daar de nestkast in? De doodgewaande VV blijkt mogelijk toch niet dood, was de dode valk op de vierde ring toch een ander? Het heeft er alle schijn van. 19 maart komt er uitsluitsel van VWG er is bewijs dat VV de dode valk is.

2 april zijn er weer heftige territoriumgevechten. Tussen de gevechten door legt NV haar eerste eitje, maar.. daarna verschijnt een dubbel geringde valk in de nestkast!

Op 16 april wordt een mismaakt ei op het rooster gelegd. NV broedt niet en ondanks pogingen van VM om haar tot broeden uit te dagen gaat het broedsel verloren. Hiermee eindigt het verhaal van 2018 dat zich verder vooral kenmerkt door de enorm warme en droge zomer die de natuur opnieuw (na de heftige januari storm) zwaar raakt.

2019

Bericht uir België dat ACK (juv vrouwtje 2015) in december in Lembeke België is gevonden en met een gebroken vleugel naar de opvang is gebracht waar de valk het goed maakt.

Het seizoen start in De Mortel met opmerkelijke rust. Een paar valken die in de prille broedperiode als passanten voorbijkomen worden rustig verjaagd en dus kan het eerste eitje op 14 maart met betrekkelijke rust worden gelegd, het tweede eitje komt vrij laat maar is er op 17 mrt in de vroege ochtend. Het derde eitje is gelgd op 19 maart om 14:30u. Er komen drie eitjes uit en het seizoen verloopt naar verluid redelijk kalm. Dat geldt niet voor Kuiko. Net op het moment dat het voor de spotter leuk begint te worden ontstaat er een ontsteking aan een vreemd gezwel aan de grote teen. Diverse operaties op deze uiterst gevoelige en slecht genezende plek op het lichaam leiden niet tot het herstel. Uiteindelijk lukt het kennelijk toch om de laatste sporen van het gezwel aan te pakken, maar ook daarna loopt het herstel niet helemaal zoals gehoopt. Oktober nadert met rasse schreden en daarnee is het seizoen toch echt wel afgelopen. Motivatie om het jaar op de website netjes af te maken ontbreekt. Ook de apparatuur op de toren ontkomt niet aan pure pech: een heftige blikseminslag vernielt de boel en somber wordt de balans opgemaakt.

2020

Het jaar 2020 is al een poos aan de gang maar persoonlijk moet "het gevoel" nog komen als er op 12 maart al een eitje in de nestkast ligt. Of dat gevoel nog komt valt niet te zeggen. Het nestje zal gaan bestaan uit 4 eieren en die kunnen in betrekkelijke rust wordt uitgebroed. Op 22 april komt het eerste kuiken uit het ei gekropen, vrijwel meteen gevolgd door het tweede donsje. Hartverwarmend is te zien hoe M vlak voor het uitkomen van de eieren liefdevol naast V komt liggen. Een beetje aandringend om ook nog even te mogen broeden, maar daar wil V niets van weten. Op 23 april zien we het derde kuiken. Heel apart is nu dat het dopje van een ander ei over het vierde eitje ligt, precies over het pip dat het ongeboren ukkie heeft gemaakt. EXP is het kleinste mannetje dat meteen mijn aandacht trok, het vlotte kereltje heeft als eerste veel belangstelling voor buiten, gaat als eerste op het rooster, gaat als eerste op de ring en gaat (kukelt) als eerste naar beneden waar ie eerst op de derde ring maar even later naar de eerste ring gaat. En Kuiko stond erbij, filmde zelfs, maar miste dat laatste net door weg te zwenken naar de andere valken. 

2021

Een vreemd jaar, we leven nog met Corona op de loer en de gang naar De Mortel is onregelmatig, soms vaak na elkaar en dan weer een poos niks. Dat geldt ook wel voor de tijdlijn van dit seizoen. Een mega tussentijd tussen het leggen van het eerste ei en het tweede. Geen echte uitdagers die het de valken moeilijk maken en toch zoveel tijd tussen de legdata. Het derde ei komt ook, maar ondanks dat er nog gepaard wordt blijft een vierde ei uit. Op 21 april is er dan het eerste kuukje. Het echte seizoen gaat beginnen. Er worden 2 kuikens geboren, het derde ei wordt op 11 mei door M afgevoerd. Op 13 mei worden de 2 kuikjes geringd.

2022

De slechtvalken van De Mortel blijken niet bestand tegen de druk van de zwerfvalken die hen, overigens niet eens vaak heel heftig, aanvallen. Telkens wanneer het vrouwtje maar iets van nesteldrang lijkt te krijgen, worden haar de omstandigheden teveel. Er komt dan ook geen nest. Het lijkt uiteindelijk dat 2 geringde slechtvalken het nest in het naseizoen overnemen. Helaas was ik niet in staat om dit te verifiëren. 

2023

Ik was er wel blij mee dat we dit jaar een nieuw koppeltje konden volgen in De Mortel. Beide valken geringd: 4NL een Duitse dame en BUS een Erpse slechtvalk man. Eigenlijk was ik meer benieuwd in hoe verre ik het allemaal zou kunnen volgen dan dat ik vreesde voor een nieuw ei-loos seizoen. Helaas is dat toch het verhaal van dit seizoen. Was 4NL besmet met de vogelgriep zoals geopperd werd. Het lijkt er op. Misschien in 2024 wat meer geluk.

2024

 We werden al een paar maanden verrast met live-beelden van De Mortel op het YouTube kanaal van VWG. Dat was de reden dat we konden zien hoe de band tussen 4NL en BUS gaandeweg werd versterkt. Maar dan is daar opeens die vreemde vrouw AYC uit Etterbeek België (2020) die brutaalweg op 20 februari de nestkast komt inspecteren. Wat zullen we nu weer beleven? Etterbeek (omgeving Brussel) is zo'n 120 km hemelsbreed van De Mortel vandaan! AYC lijkt toch op doortocht te zijn Een ander fenomeen dreigt: is 4NL onvruchtbaar? In vele nesten in Nederland liggen al 1, soms 3 eitjes. 12 Maart is verstreken en het kan nog best, maar een vies gevoel bekruipt me! Dat gevoel is op 21 maart voor mij wel definitief. Voor mij mogen de cams bij BDL wel uit. Op Youtube is op het VWG kanaal nog steeds wel een cam aan, maar voor mij is het doek 2024 wel gevallen helaas.